امید به گشایش نفت ۱۰۰دلاری
تهران- ایرنا- روزنامه همدلی در گزارشی آورد: با رسیدن بهای نفت به بیش از ۱۰۰ دلار و زمزمههای بازگشت برجام، تحلیلگران از دور جدیدی از رونق اقتصادی خبر میدهند.
در ادامه گزارش ۱۴ اسفند ۱۴۰۰ روزنامه همدلی آمده است: حالا که نفت در اوج خود قرار گرفته و روزهای طلایی را سپری میکند، تحلیلهای بیشماری درباره وضعیت درآمدهای ارزی ایران در شرایطی که برجام به نتیجه برسد، مطرح است. با آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین، چند وقتی میشود که قیمت نفت خام در بازارهای جهانی به بیش از ۱۰۰ دلار رسیده و البته در برخی از شرایط تا ۱۱۰ دلار هم گزارششده، اینکه این تغییرات برای درآمدهای ارزی ایران چه تأثیری میتواند داشته باشد و شاخصهای اقتصادی را چگونه تغییر دهد، با نگاههای مختلفی از سوی تحلیلگران همراه شده، اما در مجموع گفته میشود که با فرض نفت بالای ۱۰۰دلاری و صادرات نزدیک به دو میلیون بشکه در روز در کنار صادرات سایر فرآورده و میعانات گازی و البته بازگشت ارز حاصل از این صادرات، درآمد ارزی کشور، به بالای ۱۰۰میلیارد دلار خواهد رسید. بیشک درصورتیکه منابع ارزی قدیمی هم آزاد شود، باید منتظر تغییرات جدی درباره دلار و البته تورم باشیم.
البته به نظر میرسد که این نتیجه، بیشتر به مسیرهای انتقال ارز، جذب سرمایههای خارجی، پایه پولی و تورم انتظاری هم دارد، اما با فرض همه موارد فوق، به نظر میرسد که قیمت دلار باید با کاهش همراه شود. دلاری که در آخرین روز هفته و در صرافی ملی، به ۲۴هزار و ۶۰۱تومان رسید و در بازار آزاد نیز با قیمت ۲۵هزار و ۶۱۵ تومان روی میز معامله رفت و حالا با بهتر شدن اوضاع، آینده پرابهامتری از نگاه تحلیلگران و فعالان بازار دارد. برخی میگویند دولت برای جلوگیری از خروج سرمایه، اجازه سقوط قیمت دلار به زیر ۲۵هزار تومان را نمیدهد، این در حالی است که از نگاه عده دیگری، تورم اولویت اصلی است و با رسیدن بهای نفت به بیش از ۱۰۰دلار و البته در صورت بهتر شدن روابط بینالمللی، ذخایر ارزی از وضعیت بهتری برخوردار شده و قیمت دلار هم خودبهخود کاهشی میشود.
بهای هر بشکه نفت خام ایران هم افزایش یافت
روند قیمتها در بازار نفت همزمان با رویداد اختلالات تجاری و کشتیرانی ناشی از تحریمهای غرب علیه روسیه صعودی شده است. بهطوریکه هر بشکه نفت خام برنت از دو روز گذشته تاکنون، شش دلار و ۷۹سنت گران شده و به ۱۱۹دلار و ۶۹سنت رسیده است. از سوی دیگر، هر بشکه نفت خام وست تگزاس نیز با افزایش قیمت پنج دلار و ۶۹سنتی امروز به ۱۱۶دلار و ۲۴سنت رسیده است. نفت خام ایران نیز از این افزایش قیمتها بینصیب نبوده؛ بهطوریکه نفت خام سبک ایران در یک روز گذشته یک دلار و ۵۶سنت گران شده و تا لحظه تنظیم این گزارش ۱۰۱دلار و ۴۱سنت قیمت خورد. ناگفته نماند که نفت خام سنگین ایران نیز در این مدت یک دلار و ۵۶ سنت گران شده است و در حال حاضر ۹دلار و ۵۱سنت قیمت خورد. گفته میشود که این رشد قیمت پس از جدیدترین دور تحریمهای آمریکا علیه بخش پالایش نفت روسیه اتفاق افتاد که نگرانیها نسبت به تحریم شدن صادرات نفت و گاز روسیه در دور آتی تحریمها را برانگیخت. تاکنون واشنگتن صادرات نفت و گاز روسیه را هدف نگرفته زیرا بایدن نگران تأثیر تحریمها روی بازارهای جهانی نفت و قیمتهای انرژی آمریکاست. گروه بانکی ANZ استرالیا هدف کوتاهمدت برای قیمت نفت را به ۱۲۵دلار در هر بشکه افزایش داد و خاطرنشان کرد کمبود عرضه میتواند باعث افزایش بیشتر قیمتها شود.
دور جدیدی از رونق اقتصادی در راه است؟
با رسیدن بهای نفت به بیش از ۱۰۰دلار و زمزمههای بازگشت برجام، تحلیلگران از دور جدیدی از رونق اقتصادی خبر میدهند. البته افزایش بهای نفت در شرایطی است که رقم شامخ (شاخص مدیران خرید) در ماههای گذشته، روند نزولی و نگرانکنندهای پیداکرده بود، اما ارزیابی این شاخص در بهمن، از بهبود نسبی اوضاع حکایت دارد. به گزارش ایسنا، اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰، دورههای مختلفی از رکود و رونق نسبی را تجربه کرد و هرچند شاخصهای کلانی اقتصادی نسبت به سالهای ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ بهبودی نسبی را نشان میدادند اما همچنان اعداد با هدفگذاریهای کلان فاصله داشتند. اتاق بازرگانی ایران که در سالهای گذشته شامخ را به شکل ماهانه منتشر کرده، در ماههای گذشته گزارش داده بود که عدد این شاخص به زیر ۵۰ رسیده و بهاینترتیب اقتصاد ایران در خطر آغاز دوره جدیدی از رکود قرار دارد. بااینوجود بررسی آمارها در بهمنماه نشاندهنده بهبود نسبی اوضاع و افزایش امید به آغاز دوره جدیدی از رونق است.
مرکز پژوهشهای اتاق ایران، گزارش بیست و نهمین دوره طرح شاخص مدیران خرید (PMI) کل اقتصاد موسوم به شامخ را برای بهمن ۱۴۰۰ منتشر کرد. بر اساس این گزارش، شامخ کل اقتصاد در بهمنماه امسال به ۵۱.۵۵واحد رسیده که بیشترین نرخ در چهار ماه اخیر محسوب میشود. در این ماه بهغیراز شاخص میزان سفارشهای مشتریان و شاخص موجودی مواد اولیه، سایر مؤلفههای اصلی بالای۵۰ ثبتشدهاند. البته شاخص میزان سفارشهای جدید مشتریان نیز در بهمنماه بیشتر از دیماه بوده اما برای چهارمین ماه پیاپی همچنان زیر ۵۰ است. اظهارنظر فعالان اقتصادی نشان میدهد بسیاری از فعالیتهای کسبوکار به دلیل سردرگمی مشتریان در مورد نوسانات نرخ ارز متأثر از فضای توافقات سیاسی کشور با کاهش تقاضا همراه بودهاند.
شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداریشده نیز گرچه در بهمنماه نسبت به دی بیشتر شده اما برای پنجمین ماه پیاپی و به دلیل کمبود نقدینگی و نااطمینانی نرخ ارز و تصمیمات سیاسی، در همه بخشهای اقتصادی زیر ۵۰ ثبتشده است. در مقابل، شاخص قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداریشده در بهمنماه به کمترین عدد در ۱۳ماه اخیر رسیده که دلیل عمده آن میتواند کاهش قیمت ارز باشد که منجر به کمتر شدن شتاب افزایش قیمتها شده است.
نکته قابلتأمل در گزارش بهمنماه این است که شاخص قیمت فروش محصولات تولیدشده یا خدمات ارائهشده در این ماه نسبت به ماه قبل کاهش قابلتوجهی داشته و طی ۲۲ماه اخیر از فروردین ۹۹ به کمترین مقدار رسیده است. کاهش تقاضای مشتریان و کاهش نرخ ارز از دلایل اصلی این کاهش در قیمت فروش است. طبق نظرسنجی انجامشده از بنگاههای اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در بهمن ۵۱.۵۵ بهدستآمده و شاخص کل به بیشترین نرخ چهارماهه اخیر رسیده است. در این ماه بهغیراز میزان سفارشهای مشتریان و موجودی مواد اولیه سایر مؤلفههای اصلی بالای ۵۰ ثبت شدهاند. در بهمنماه اکثر فعالان اقتصادی در بخش ساختمان وضعیت را بدتر از ماه قبل ارزیابی کردهاند.
شاخص میزان فعالیتهای کسبوکار در بهمنماه (۵۵.۵۰) نسبت به دیماه افزایش داشته و افزایش این شاخص بیشتر ناشی از بهبود فعالیتها در بخش خدمات و کشاورزی است که البته به دنبال کاهش شدیدی بود که در ماه قبل داشتند. شاخص میزان سفارشهای جدید مشتریان (۴۷.۹۰) در بهمنماه بیشتر از دیماه است اما برای چهارمین ماه پیاپی همچنان زیر ۵۰ است. بسیاری از فعالیتهای کسبوکار به دلیل سردرگمی مشتریان در مورد نوسانات نرخ ارز متأثر از فضای توافقات سیاسی کشور با کاهش تقاضا همراه بوده است. شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداریشده (۴۷.۲۹) در بهمنماه نسبت به دی بیشتر شده اما این شاخص برای پنجمین ماه پیاپی و به دلیل کمبود نقدینگی و نااطمینانی نرخ ارز و تصمیمات سیاسی، در همه بخشهای اقتصادی زیر ۵۰ بوده است. شاخص قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداریشده (۷۳.۶۵) در بهمنماه به کمترین عدد ۱۳ماه اخیر رسیده است.
کاهش قیمت ارز باعث کمتر شدن شتاب افزایش شدید قیمتها که طی ماههای اخیر فشار زیادی را به تولیدکنندگان وارد کرده بود، شده است. شاخص قیمت فروش محصولات تولیدشده یا خدمات ارائهشده (۵۴.۳۷) نسبت به ماه قبل (۵۸.۲۵) کاهش داشته و طی ۲۲ماه اخیر از فروردین ۹۹ به کمترین مقدار خود رسیده است. کاهش تقاضای مشتریان و کاهش نرخ ارز از دلایل اصلی این کاهش در قیمت فروش است. بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطهای ۳۵.۴درصد است که نسبت به ماه قبل ۰.۵واحد درصد کاهش داشته است. انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده (۶۱.۷۷) طی چهار ماه گذشته به بیشترین مقدار خود رسیده است که خوشبینی فعالان اقتصادی به بهبود در کسبوکارها در اسفندماه را بعد از مذاکرات نشان میدهد.
بهطورکلی بر اساس نظرسنجی انجامشده از فعالان اقتصادی در بهمن، امید به تأثیر مثبت گشایش سیاسی در بهبود فعالیت اقتصادی باعث انتظارات مثبت کسبوکارها شده است. نوسانات نرخ ارز و انتظارات کاهشی افراد نسبت به کاهش قیمتها و مشخص نبودن شرایط اقتصادی باعث کاهش در تقاضا شده است. باید دید با رسیدن بهای نفت به بیش از ۱۰۰دلار و امید تحلیلگران به تأثیر مثبت گشایش سیاسی در بهبود فعالیت اقتصادی، دلار و تورم در چه نقطهای قرار میگیرند؟