نگران رقابت با روسها در بازار گاز نباشیم
به گزارش روزنفت، وزارت نفت، همکاری با شرکتهای روس، استفاده از ظرفیت پالایشگاههای فراسرزمینی و خرید سهام آنها، تخفیف در فروش نفت موضوعاتی است که این روزها بخش مهمی از اخبار بخش بینالملل انرژی را به خود اختصاص دادند؛ موضوعاتی که به فراخور مورد انتقاد یا حمایت قرار میگیرد، اما پالایشگاه فراسرزمینی چیست؟ آیا ایران میتواند […]
به گزارش روزنفت، وزارت نفت، همکاری با شرکتهای روس، استفاده از ظرفیت پالایشگاههای فراسرزمینی و خرید سهام آنها، تخفیف در فروش نفت موضوعاتی است که این روزها بخش مهمی از اخبار بخش بینالملل انرژی را به خود اختصاص دادند؛ موضوعاتی که به فراخور مورد انتقاد یا حمایت قرار میگیرد، اما پالایشگاه فراسرزمینی چیست؟ آیا ایران میتواند از پالایشگاههای فراسرزمینی بهعنوان یکی از راههای فروش نفت استفاده کند؟ روسها شریک مطمئنی برای ایران هستند؟ آیا ایران نفتش را با تخفیف زیاد میفروشد و … سید محسن قمصری در گفتوگوی تفصیلی به این پرسشها پاسخ میدهد.
وی از سیاست پالایشگاه فراسرزمینی مشروط به رعایت برخی قواعد حمایت میکند و درباره همکاری ایران برای سوآپ گاز روسیه معتقد است: سوآپ گاز روسیه اقدام خوبی است، میتوانیم گاز روسیه را در شمال مصرف کنیم و گاز را از جنوب به مشتریهای روسیه تحویل دهیم.
قمصری میگوید: در بخش گاز نباید خیلی نگران رقابت با روسیه بود.
بهعنوان نخستین پرسش، تعریف شما از پالایشگاه فراسرزمینی چیست و در چه شرایطی میتوانیم بگوییم ما دارای پالایشگاه فراسرزمینی هستیم؟
پالایشگاه فراسرزمینی پالایشگاهی است که خارج از سرزمین اصلی قرار دارد و پدیدهای نو نیست. از سالها پیش نیز داشتن چنین پالایشگاههایی از سوی کشورهای تولیدکننده نفت مطرح بوده و شاید هم یکی از الزامهای تولید نفت باشد. کشورهای که تولیدکننده نفت هستند سهمی در این پالایشگاهها دارند و نفت خود را در اختیار آنها قرار میدهند. داشتن این پالایشگاهها یک سرمایهگذاری به شمار میآید و به ثروت کشور اضافه میکند. از طرفی پالایشگاه فراسرزمینی همگام با سیاستهای ملی است و از خامفروشی جلوگیری میکند، بدون اینکه بخواهیم نفت را بهصورت خام بفروشیم.
پالایشگاه فراسرزمینی میتواند هزینهها را تا حد زیادی کاهش دهد، از همه مهمتر سوپاپ اطمینانی برای صادرات نفت خام است. در واقع داشتن پالایشگاه فراسرزمینی از الزامهایی بهشمار میرود که متأسفانه در سالهای گذشته مغفول مانده است.
چرا مغفول مانده است؟
معتقدم یک مقدار آن تنگنظری سیاستگذاران است، خاطرم هست در یک برهه زمانی که درآمدهای نفتی ما خوب بود پیشنهاد تخصیص ارز برای سهامدار شدن پالایشگاه فراسرزمینی ارائه شد، اما پاسخی که شنیدیم این بود «کشور به ارز نیاز دارد، چرا باید این ارز را به پالایشگاه فراسرزمینی اختصاص دهیم!» من این واکنش را ناشی از بیاطلاعی سیاستگذاران میدانم. بهعنوان نمونه پالایشگاه اسار هند ۳.۵ میلیارد دلار بدهی به ایران داشت و مدیران آن در اوایل دهه ۹۰ پیشنهاد خرید آن را به ما (ایران) ارائه دادند.
ما هرچه تلاش کردیم در مقابل بدهی این پالایشگاه، آن را بخریم، موافقت نشد، این در حالی است که در همان ایام زمزمه تحریمهای جدید مطرح بود و خرید این پالایشگاه میتوانست درآمدزایی خوبی برای کشور داشته باشد. برای هندیها هم نزدیکی به منابع تأمین انرژی بسیار مهم است، نفت از خلیجفارس پس از چهار تا پنج روز به پالایشگاههای هندی میرسد، توجیه ما هم برای خرید پالایشگاه بهدلیل مطالباتمان از «اسار» هند و احتمال وصول نشدن آن بهدلیل تحریمها بود، ضمن اینکه صاحب یک پالایشگاه فراسرزمینی میشدیم. متأسفانه با این استدلال که ما به ارز نیاز داریم، با خرید این پالایشگاه موافقت نشد. این پالایشگاه از سوی روسنفت روسیه خریداری شده است.
داشتن پالایشگاه فراسرزمینی با تداوم تحریم آیا به نفع ایران است؟
بستگی به قراردادهایی دارد که امضا میشود. در بحث پالایشگاه فراسرزمینی دو بدنه وجود دارد؛ نخست خود پالایشگاه و دیگری سیستم دولتی که بر پالایشگاه حاکم است که بیشتر بحث گمرکات کشورهاست. این موضوع برمیگردد به اینکه توافق دولتها به چه شکلی است، اگر دولتها نخواهند همراهی کنند یا توافقهای قراردادی ما اجازه ندهد، تحریم میتواند مانع ارسال نفت خام ما شود و امکان دارد خیلی برای ما منافعی نداشته باشد، اما این راهحل دارد، پیش از تحریمهای اولیه سال ۹۲، شماری از پالایشگاههای اروپایی پیشنهاد دادند که ما (ایران) میتوانیم نفتمان را به پالایشگاه آنها ببریم و نفت را آنجا تصفیه کنیم و همه آن را دوباره برگردانیم. این یکی از راههای استفاده از امکانات پالایشگاههای فراسرزمینی است که میتوان در توافقهای پالایشگاههای فراسرزمینی به آن توجه کرد. در هر حال همکاری با دولتها در این زمینه ضروری است و به نوع همکاری بستگی دارد.
چه زمانی میتوان مدعی شد کشوری دارای پالایشگاه فراسرزمینی است؟
در اختیار گرفتن پالایشگاه فراسرزمینی ابعاد و اشکال مختلفی میتواند داشته باشد. شما میتوانید مثلاً کل پالایشگاه را اجاره کنید، بخرید یا از ظرفیت خالی آنها استفاده کنید. برای نمونه عربستان عمدتاً سهامدار پالایشگاههاستدر اختیار گرفتن یک پالایشگاه فراسرزمینی ابعاد و اشکال مختلفی میتواند داشته باشد. شما میتوانید برای نمونه کل پالایشگاه را اجاره کنید، بخرید یا از ظرفیت خالی آنها استفاده کنید. برای نمونه عربستان بیشتر سهامدار پالایشگاههاست، در بعضی از آنها سهام جزئی دارد و در برخی هم سهام کلی.
این کشور در بعضی از پالایشگاهها که حتی یکسوم سهم دارد، شرط میگذارد نفت خام را از عربستان خریداری کنند. نیاز است درباره عربستان این موضوع را هم بگویم که مقدار نفتی که عربستان با توجه به داشتن پالایشگاه فراسرزمینی برای آن بازاریابی میکند کمتر از مقداری نفتی است که ایران پیش از تحریم برای آن بازاریابی میکرد و هزینههای بازاریابی نفت آنها خیلی کمتر از ایران است. عربستان روزانه حدود ۷ میلیون بشکه نفت صادر میکند که عمده آن به پالایشگاههای فراسرزمینی است، در واقع در عمل نفت خامی که بازاریابی میکند بسیار کمتر از نفت خامی است که ما در صورت رفع تحریم بازاریابی میکنیم.
و سوآپ گاز روسیه؟
سوآپ گاز روسیه اقدام خوبی است و میتوانیم گاز روسیه را در شمال مصرف کنیم و گاز را از جنوب به مشتریهای روسیه تحویل دهیم. در بخش گاز خیلی نگران رقابت روسیه نیستم. نیاز پاکستان به گاز حولوحوش ۶ میلیارد مترمکعب در سال است، در حالی که تولید این کشور حتی به یک میلیارد هم نمیرسد، روسیه هم هرچقدر به آنها گاز بدهد، باز هم نیازمند گاز ایران هستند.، بنابراین به نظرم همکاری با روسها در زمینه گاز قابل توصیه است. منتها همانطور که تأکید کردم باید قراردادهای درستی را منعقد کنیم که در آینده برایمان مشکل درست نکنند.